ÇAM BALI

Çam ağaçlarında (Kızıl çam “Pinus brutia” ve Fıstık çamı “Pinus pinea”) yaşayan bir kısım canlıların (Çam Pamuklu Koşnili “Marchalina hellenica”) salgıladıkları bal şebnemi (Bal çiği “basura”) denen tatlı   maddeler, bal arıları tarafından toplanarak çam balına dönüştürülür. Çam balının oluşumu iki aşamada gerçekleşir:

1. Aşama: Çam Pamuklu Koşnili denilen canlı, on binlercesi bir araya gelerek topraktan ağacın gövdesine tırmanır ve orada yaşamaya başlar. Bu sırada ağaçların cephelerinde beyaz pamuk benzeri tomarlar meydana getirirler. Bu, insan gözüyle kolayca görünür. Yaz aylarında Ağustosa doğru basura canlısı çam ağacının özünden elde ettiği beyaz ve renksiz bir salgı oluşturur. Bu salgı çoğu kez ağacın gövdesinde ince bir ip gibi sarkar.

2. Aşama: Kovana bal taşıyacak arılar çam ormanlarında dolaşır ve yukarıda bahsedilen, çam ağaçlarının gövdesindeki çam özlü salgıyı alırlar. Arılar, bünyesindeki salgılarla bu ham haldeki çam balını işleyip kovana taşır. Peteklerdeki gözlere işçi arılar tarafından yerleştirilir. Arının basurayı çam ağacı üzerinden alarak kendinden kattığı enzimlerle işleyip, kovana getirmesi ve peteklerde suyunu uçurarak olgunlaştırması sonucu çam balı elde edilir.

Çam Balı Türkiye'de sadece Muğla-Marmaris-Aydın-Kuşadası ve yakın yöresi ile Çanakkale ili ve Kaz Dağları’nın belirli bölgelerinde üretilmektedir. Bunun sebebi de çam ağacında basurayı salgılayan çam pamuklu koşnilinin sadece bu yörelerde yaşayabiliyor olmasıdır.

 Çam balının en önemli özelliği kıvamı bozulmadan veya kristalleşmeden uzun süre saklanabilmesidir. Rengi çiçek ballarının çoğundan daha koyudur. Çam balı tıpta ve gıda sektöründe çeşitli ürünlerde doğal katkı maddesi olarak geniş bir kullanım alanına ve bu nedenle önemli ihracat potansiyeline sahip bir üründür. Koyu bulanık kahverengi renkte olan çam balı tadı ve kokusuyla kendine özgü bir özelliğe sahiptir. Çam ballarının glikoz ve früktoz içeriği çiçek ballarına göre daha düşüktür. Daha az tatlıdır ve boğazda yakıcı bir his bırakmaz. Çam balı çok miktarda hif ve spor içermektedir ve bu hifler özellikle Türkiye ile Yunanistan'ın dışında hiçbir ülkenin orman balında bulunmayan özelliktedir. Çam balının solunum yollarına ve sindirim sistemine olan olumlu etki ve yararları tıpta kabul görmüştür. Çam balları çiçek ballarından daha fazla miktarda enzim, aminoasit ve mineral madde içerir. Antioksidan etkisi vardır. Yetersiz beslenmeden kaynaklanan demir eksikliği ve benzeri durumlarda çocukların sağlıklı gelişimi için çam balı tüketmek faydalıdır. Her sabah bir bardak ılık su ile karıştırılarak aç karnına içildiğinde kilo verdirme özelliğine sahiptir.